Overgewicht bij de hond
Soms lijkt het verdacht veel op dierenmishandeling. Een teckel die over zijn buik moet rollen om de volgende poot aan de grond te krijgen. Een hond die om zijn eigen lijf heen moet reiken om de volgende stap te kunnen zetten.
Uit onderzoek blijkt dat in Nederland de helft van alle honden te dik is. Misschien niet zo extreem dik als zojuist beschreven. Maar dik genoeg om er flinke nadelen van te kunnen ondervinden.
Wat is daar dan mis mee?
Net als bij mensen blijkt overgewicht voor honden erg slecht te zijn voor de gezondheid. Het kan onder andere hart- en vaatziekten, ademhalingsproblemen, huidziekten en artrose veroorzaken. Bij een eventuele operatie zorgt het vet voor veel extra risico. Hoe dan ook wordt het hart al zwaarder belast, maar de operatie duurt meestal ook nog eens langer omdat alles moeilijker te vinden is en vetweefstel niet of erg moeilijk te hechten is.
Binnen onze vereniging doen veel mensen (gelukkig) aan actieve sporten met hun hond, zoals behendigheid, flyball of dogdance. Of laten de hond flink achter de bal aanrennen in lekker energieke apporteerspelletjes. Is zeker dit laatste voor gezonde honden al een forse belasting die tot vervelende blessures kan leiden, voor honden met overgewicht geldt dat in het kwadraat. Het vormt een enorme extra belasting voor spieren en gewrichten. Iedere sprong, iedere wending kan bijdragen aan een probleem waardoor de hond op het laatst alleen nog maar rustig aan het lijntje mag worden uitgelaten, en vooral niet te wild mag doen, omdat de kwaal anders direct terugkomt of verergert.
Wanneer is een hond te dik?
Vaak wordt gesteld dat de hond te dik is, als je zijn ribben niet kunt voelen en te mager als je zijn ribben kunt zien.
Maar wat is: “ribben kunnen voelen”? Een hond moet wel 3 cm spek op zijn ribben hebben zitten, wil je ze niet meer kunnen voelen. En op het oog oordelen gaat erg moeilijk als de hond een flinke vacht heeft (al zie je het bij ernstiger gevallen wel duidelijk aan de manier van lopen).
Als je een rashond hebt, kun je het correcte gewicht nog een beetje afleiden uit de rasstandaard. Hoewel deze gemiddelde waarden geeft, kunt je bedenken dat je er wat gewicht af moet trekken als je een kleiner exemplaar van het ras hebt, en wat bij moet tellen als je hond wat groot is uitgevallen.
Als je een harige kruising hebt, kun je altijd nog een (vriendelijke) kortbehaarde, drooggespierde hond uitzoeken die er mooi slank uitziet. Voel zijn ribben. Voel daarna die van je eigen hond. Als het enigszins vergelijkbaar aanvoelt, zit je hond op een goed gewicht. Overigens hield ik zelf bij mijn Dalmaat (hondtype kortbehaard en drooggespierd) aan dat hij op zijn ideaalgewicht zat als je zijn ribben normaal niet zag, maar net wel als hij bijvoorbeeld diep zuchtte of zich uitrekte.
Ten slotte kan ook je dierenarts je vertellen of je hond op het juiste gewicht zit. Ook heeft hij waarschijnlijk een weegschaal staan waarop de hond makkelijk is te wegen. Jammer genoeg zeggen sommige dierenartsen niet zo snel dat een hond te dik is. Misschien bang dat het baasje aanstoot neemt? Of is het gewenning, omdat er tegenwoordig zoveel dikke honden zijn dat hij een beetje overgewicht voor lief neemt?
Hoe komt het zover?
Als een hond te dik is, heeft dat eigenlijk maar één oorzaak: hij krijgt meer energie binnen dan hij verbruikt. Hij eet dus te veel in verhouding tot wat hij via beweging kwijt kan. De overtollige energie slaat het lichaam op in de vorm van vet. Dus net als bij mensen gaat bij honden ieder pondje door het mondje.
Kleinere energiebehoefte
Sommige honden hebben weinig behoefte aan energie (dat is iets anders dan behoefte aan eten!). Als een hond bijvoorbeeld dagelijks slechts een paar keer een ommetje rond het blok krijgt, verbrandt hij natuurlijk erg weinig. Ook de aanleg kan een rol spelen: sommige rassen, zoals bijvoorbeeld de Labrador Retriever, hebben erg veel aanleg om dik te worden. Na sterilisatie of castratie is de energiebehoefte meestal ook ineens minder (wel zo’n 30%!!!), omdat de hond vaak minder actief wordt en de stofwisseling bovendien verandert. En uiteraard neemt ook bij het ouder worden van de hond de energiebehoefte af. Ten slotte worden dikke honden een stuk slomer – wat geen wonder is als je continu zoveel extra gewicht mee moet torsen! (In een cynische bui vraag ik me soms zelfs af of het de baas daar misschien om te doen was.) Doordat ze rustiger worden, neemt hun energiebehoefte natuurlijk nog verder af.
Te veel voer
Andere honden worden volgepropt met van alles en nog wat. Te veel eigen voer, omdat het zo op de verpakking staat, terwijl hierop voor verreweg de meeste honden een te grote hoeveelheid voer wordt aangegeven. Trainingsvoertjes, die vervolgens niet van de gewone dagelijkse portie worden afgehaald. Of (griezels!) mensenkoekjes en -chocolaatjes bij de koffie, zoutjes bij de borrel… en nog maar eentje “want hij is toch zoooo lief!”
Misschien een open deur, maar je doet je hond echt een veel groter plezier met een extra wandeling. En dat is nog goed voor je eigen gezondheid ook!
Ziekte
Soms is het overgewicht te wijten aan een ziekte, bijvoorbeeld aan de schildklieren. Neem daarom het zekere voor het onzekere als je hond echt te dik is en laat hem eens nakijken door je dierenarts.
Is je hond niet alleen te dik, maar heeft hij ook bijvoorbeeld een droge vacht, kale plekken, moet hij overmatig hijgen of heeft hij andere gezondheidsproblemen, aarzel dan echt niet langer: ga snel naar je dierenarts!
Wat is eraan te doen?
De hond moet òf minder energie binnen krijgen, òf meer energie verbruiken. Of beter nog beide. Kort gezegd: minder voeren geven en/of meer bewegen dus.
Minder voer, aangevuld met sperziebonen
Een mogelijkheid is om de hond tweederde van zijn normale voer te geven. Veel honden krijgen hierdoor echter, zeker in het begin, zo’n enorme honger dat ze plotseling de vuilnisemmer gaan roven en op straat alles opvreten wat ze tegenkomen. Om dit hongergevoel tegen te gaan, is het mogelijk om aan het gewone voer sperziebonen uit blik (zonder vet) toe te voegen.
Vaak hebben mensen het gevoel dat hun hond al zo weinig krijgt. Zij vinden het dierenkwelling om hun dier nòg minder te geven. Hondenbrokken bevatten echter nauwelijks vocht. Terwijl ons eigen eten voor 80 procent uit vocht bestaat. Laat de portie van de hond maar eens een tijd in water weken, of tel bij dat voer nog eens een aantal even grote porties water op. Je zult nog schrikken van hoeveel het wordt!
Dieetvoer
Een andere mogelijkheid om de hond minder voedingsstoffen te geven, is over te gaan op een energie-arm voer. De meeste voermerken hebben inmiddels voeders ontwikkeld voor de minder energieke hond. Er zijn zelfs energie-arme tussendoortjes voor de hond! In dit soort voeders zijn meer onverteerbare vulstoffen verwerkt, zodat de hond wel een verzadigd gevoel krijgt, maar uit zijn voer minder energie kan halen. Er is zelfs een merk dat geregeld een afslankwedstrijd voor honden en katten houdt.
Als je overigens voor de training beloningen gebruikt: haal die portie bij de maaltijd voorafgaand aan je training er al af. Zo wijk je niet van het dieet van de hond af en… je hebt tijdens de training een superattente hond!
Beweging
En uiteraard kun je de hond meer laten bewegen. Maar als je de hond alleen een paar minuten extra achter de bal aan laat rennen, verbrandt hij allerlei stoffen in zijn lichaam, maar géén vet. Bovendien worden bij balspelletjes de spieren en gewrichten, die het door zijn overgewicht toch al zwaar te verduren hebben, nog eens extra belast.
Om je hond echt vet te laten verbranden, is het nodig dat hij zich langdurig inspant. Iedere dag een wandeling van minstens een uur zet dus meer zoden aan de dijk dan een kwartiertje flink rennen. Je hond heeft dan misschien evenveel energie verbruikt, maar zijn lichaam heeft andere stoffen verbrand.
Als je het zo leest, moet het toch een makkie zijn om een hond af te laten vallen. Uit eigen ervaring weet ik echter dat het behoorlijk tegen kan vallen. Maar als je het dieet doorzet, niet door de knieën gaat voor die hongerige blik en de hond extra beweging geeft, gaan die overtollige pondjes er echt af. Hou daarna met een adelaarsblik die slanke lijn in de gaten, zodat je hond ook na het dieet op zijn ideaalgewicht blijft!
Sandra Hurkmans